AI & Bottom-up: De rol van menselijke basisbehoeften in innovatie

In een wereld die steeds meer door technologie wordt bepaald, is het begrijpen en vervullen van basisbehoeften van de mens belangrijker dan ooit. Afgelopen week was de verdediging van Willem van der Maden zijn proefschrift ‘Designing Positive AI’. Zijn werk deed me stilstaan bij hoe diep menselijke behoeften en technologische vooruitgang verbonden zijn. Dit artikel verkent hoe Willem’s onderzoek aantoont dat deze behoeften cruciaal zijn in technologische ontwikkelingen zoals AI, en hoe ze aansluiten bij het bottom-up gedachtegoed zoals beschreven in het boek van Floor de Ruiter, ‘Bottom-Up’.

Afgelopen week verdedigde Willem zijn proefschrift ‘Designing Positive AI’. Zijn onderzoek combineert bestaande principes en methodieken met de snel ontwikkelende technologische AI-wereld en benadrukt het belang van menselijke basisbehoeften bij technologische innovatie. Maar waarom is dit zo relevant voor ons?

Willem laat ons zien dat de toekomst van AI niet alleen draait om algoritmes en data, maar juist om de mensen die het gebruiken. Dit geeft AI een nieuwe dimensie, eentje die niet alleen functioneel is, maar ook empathisch en duurzaam. Het belang hiervan ligt in het creëren van AI-systemen die zowel slim als sociaal en ecologisch verantwoord zijn, en die ons inspireren om meer te leren over en te werken aan het verbeteren van ons welzijn.

Een relevant voorbeeld uit het proefschrift van Willem is het project “My Wellness Check”, een cybernetisch systeem ontworpen om het welzijn van studenten en medewerkers tijdens COVID-19 te ondersteunen. Dit project betrof 20.311 deelnemers en werd over twee jaar uitgevoerd met zeven iteratieve studies om de relevantie van het welzijnsassessment te verbeteren. Het systeem maakte gebruik van een intelligent feedbackmechanisme om de behoeften en het welzijn van de gemeenschap te monitoren en te verbeteren. Door community-led design en human-centered design methoden te gebruiken, werden ‘sensors’ gecreëerd om welzijn te meten, ‘actuators’ om op deze metingen te reageren, en ‘processors’ om de sensor data om te zetten in acties.

Het AI-gedreven systeem zorgde ervoor dat realtime feedback kon worden gegeven op de welzijnsstatus van deelnemers, wat leidde tot gerichte interventies zoals counseling en welzijnsprogramma’s. Concrete effecten waren onder andere een merkbare verbetering in het mentale welzijn van de deelnemers en een toename in het gevoel van verbondenheid en steun binnen de gemeenschap. Een gecontroleerd experiment toonde aan dat de contextspecifieke welzijnsbeoordeling van My Wellness Check een hogere voorspellende waarde had voor de algemene levensvoldoening dan andere gevalideerde welzijnsbeoordelingen, en dat deelnemers het onderzoek als waardevoller en meer betrokken ervoeren.

Ondanks dat AI een fantastisch potentieel heeft en al indrukwekkende resultaten laat zien, benadrukt het werk van Willem dat het waarborgen van menselijke basisbehoeften ook bij technologische ontwikkelingen cruciaal is. Deze basisbehoeften, die bij bottom-up processen zo belangrijk blijken, zijn niet alleen relevant voor sociale innovatie, maar juist ook voor technologische innovatie.

• Gezien en gehoord worden: Dit gaat verder dan simpele erkenning. Het gaat om het creëren van omgevingen waarin individuen zich zonder angst voor oordeel kunnen uiten. Dit is essentieel voor diepere verbindingen en vertrouwen binnen gemeenschappen.

• Eigenaarschap: Controle hebben over je eigen omgeving en resultaten bevordert autonomie, motivatie en tevredenheid. Dit is cruciaal voor betrokkenheid en verantwoordelijkheid in gemeenschappelijke doelen en middelen.

In innovatieve processen is het vervullen van deze behoeften fundamenteel voor het stimuleren van creativiteit en samenwerking. AI-systemen die deze behoeften respecteren, creëren technologie die niet alleen efficiënter is, maar ook menselijker en duurzamer.

Wat Willem’s onderzoek zo naadloos verbindt met het bottom-up gedachtegoed is het centraal stellen van menselijke behoeften. Bottom-up benaderingen, zoals beschreven door Floor de Ruiter, benadrukken de kracht van het opbouwen van processen en innovaties vanuit de gemeenschap zelf, met ruimte voor ieders stem en bijdrage. Het is een herinnering dat technologische vooruitgang niet los van zijn gebruikers kan staan; het moet van hen komen, zich naar hen vormen, en hun behoeftes vervullen.

In Hoofdstuk 6 van “Bottom-Up” illustreert Floor de Ruiter deze principes met het voorbeeld van boeren in kleine polders in het veenweidegebied van Utrecht. Deze boeren staan vaak in conflict met top-down maatregelen van de overheid, maar door een bottom-up benadering te omarmen, vinden ze manieren om gezamenlijk de uitdagingen van duurzaamheid aan te pakken. Door hun krachten te bundelen en problemen zoals slechte waterafvoer en verslechterende melkprijzen te bespreken, komen ze samen tot concrete plannen die verder gaan dan de richtlijnen van de overheid. Ze richten zich op lange termijn oplossingen, zoals het verbeteren van hun infrastructuur en het implementeren van innovatieve landbouwpraktijken, waarmee ze niet alleen hun bedrijven duurzamer maken, maar ook hun gemeenschap versterken.

Deze bottom-up benadering resulteert in een hernieuwd gevoel van eigenaarschap en vertrouwen onder de boeren. Het proces toont aan dat door collectief te opereren en kennis te delen, boeren niet alleen beter voorbereid zijn op toekomstige uitdagingen, maar ook effectiever kunnen onderhandelen met overheidsinstanties en financiële instellingen. De casus van de boeren in Utrecht-West illustreert hoe bottom-up initiatieven kunnen leiden tot duurzame veranderingen die in lijn zijn met de behoeften en waarden van de gemeenschap zelf.

In het bottom-up gedachtegoed zijn menselijke basisbehoeften dus cruciaal. Het gaat hierbij om het betrekken van mensen in het proces en ervoor zorgen dat iedereen zich gehoord en gezien voelt. Het gaat ook om eigenaarschap, waarbij mensen controle hebben over hun bijdrage en omgeving.

Door AI te ontwerpen die deze basisbehoeften respecteert, kunnen we technologie ontwikkelen die niet alleen functioneel is, maar ook het welzijn van de mens bevordert. Dit versterkt het idee dat menselijke basisbehoeften net zo belangrijk zijn voor technologische innovaties als voor sociale processen.

Een goed gebruik van AI kan ook sociale innovaties bevorderen, wat een belangrijke aanvulling vormt op hoe sociale innovatie waardevol is voor AI-ontwikkelingen. Het project “My Wellness Check” uit Willem’s proefschrift illustreert hoe AI sociale systemen kan versterken door realtime feedback en gerichte interventies mogelijk te maken. Vergelijkbare systemen zouden ingezet kunnen worden voor gemeenschapsprojecten rondom verduurzaming en de energietransitie. Zo ontstaat een synergie waarin zowel technologische als sociale innovaties elkaar versterken, wat ik als uiterst waardevol acht voor toekomstige ontwikkelingen.

Het onderzoek van Willem van der Maden toont aan dat menselijke basisbehoeften een cruciale rol spelen in technologische innovaties, wat op diens beurt de waarde van het waarborgen van deze behoeften in sociale innovatie onderstreept. Deze menselijke waarden zijn essentieel voor het creëren van AI-systemen die echt bijdragen aan het welzijn van de mens, als ook voor het ontwikkelen van sociale processen die mensen centraal (blijft) stellen.

Willem's proefschrift biedt waardevolle inzichten in hoe we deze principes kunnen implementeren in zowel AI-ontwerp, maar ook voor sociale innovatie. Zijn onderzoek zit vol inspiratie voor toekomstige ontwikkelingen die recht doen aan onze meest fundamentele behoeften als sociale wezens.

Hoe denk jij over de overlap van technologische en sociale innovatie? Waar zie je kansen? Ik ben erg benieuwd naar je gedachten, dus deel ze graag. Kan per email, of via de reacties als je dit artikel op LinkedIn leest.